کنترل کیفیت در ازمایشگاه های خون شناسی:

    آزمایشهای هماتولوژی مانند سایر تستهای آزمایشگاهی نیاز به برنامه های تضمین کیفیت مناسب دارند بنا به توصیه سازمان جهانی بهداشت هر آزمایشگاه هماتولوژی متناسب با شرایط موجود نظیرتعداد کارکنان تعداد نمونه ها تجهیزات بکار رفته تنوع آزمایشها میبایست جهت اجرای برنامه تضمین کیفیت از روشهای کنترل کیفی زیر استفاده نماید :

1-مقایسه نتایج دستگاه سل کانتر با گسترش خون محیطی

2-مقایسه نتایج دستگاه سل کانتر با وضعیت بالینی بیمار

3-انجام آزمایشهای مضاعف یا دوتایی (duplicate)بر روی تعدادی از نمونه های بیماران (3 یا 4 نمونه در هر سری کاری)

4-انجام آزمایش باز بینی ( check test)بر روی تعدادی از نمونه های بیماران

5-بررسی تفاوت نتایج یک بیمار با آزمایشهای قبلی خودش delta check

6-محاسبه میانگین اندکسهای خونی mcv,mch,mchc در صورت استفاده از سل کانتر

7- محاسبه میانگین mchc در صورت استفاده از روشهای دستی

اصول کار با دستگاه های شمارشگر سلولی اتوماتیک سل کانتر:

1-کار با دستگاه سل کانتر نظیر روشن کردن دستگاه توجه به گیجهای (gauge ) فشار برحسب نوع دستگاه و در صورت نیاز نگهداری دستگاه (شستشوهای روزانه, هفتگی , ماهیانه و سایر موارد لازم ) خاموش کردن آن و.....   میبایست بطور کامل مطابق کاتالوگ دستگاه یا آموزش کارشناسان شرکت پشتیبان صورت گیرد تاریخ و شرح آموزش توسط شرکت پشتیبان میبایست بصورت مستند موجود باشد در صورت تعویض کاربرد دستگاه میبایست از آموزش وی در مورد چگونگی کار دستگاه و نحوه نگهداری و اصول کنترل کیفی اطمینان حاصل نمود

2-کلیه موارد مربوط به نگهداری دستگاه از قبیل تاریخ انجام شستشوهای لازم تعمیر سرویس و یا تعویض محلول ها میبایست ثبت و نگهداری شوند

3- هرروز شمارش زمینه یا background   دستگاه ارزیابی و در صورت امکان ثبت و نگهداری شود

4- در صورت وجود نمونه به تعداد زیاد بهتر است در فواصل آزمایشها دستور شستشوی دستگاه اجرا شود

5-بطور کلی دستگاه های سل کانتر هر شش ماه یکبار میبایست کالیبر شوند ولی انجام این امر در مواردی مانند ابتدای راه اندازی, پس از هر بار تعمیر یا سرویس ,قابل قبولنبودن نتایج کنترل کیفی روزانه و یا تعویض محلولها (در صورتیکه موجب تغییر مشخص در نتایج خون کنترل و یا نمونه بیماران شده باشد نیز ضروری میباشد.

6-هرروز قبل از شروع آزمایش بر روی نمونه ها میبایست نمونه خون کنترل با تاریخ انقضای معتبر با دستگاه آزمایش شده و پس از اطمینان از قابل قبول بودن نتایج آن با استفاده از نمودار کنترل نسبت به آزمایش نمونه مراجعین اقدام نمود

7-درصورت عدم وجود خون کنترل و یا برای کامل کردن ارزیابی عملکرد دستگاه میبایست روزانه از آزمون آماری t-brittin  استفاده شود

8-بررسی میزان عدم دقت و عدم صحت دستگاه به طور منظم انجام گردد

9- جهت رعایت اصول ایمنی و جلوگیری از بروز اشکالات مربوط به نوسانات برق وجود سیم اتصال به زمین و تثبیت کننده نوسانات برق برای سل کانتر ضروری میباشد

محلول های سل کانتر:

1-محلول دستگاه میبایست با تاریخ انقضا و سری ساخت مشخص از شرکت پشتیبان تهیه شود

2-وجود ذرات اضافی و نامحلول در این محلولها باعث تداخل در شمارش زمینه background و خطا در شمارش سلولهای خونی خصوصا پلاکت میگردد

3- هنگام تعویض هر محلول تاریخ باز شدن روی آنها ثبت گردد

4-هیچگاه ته مانده محلول قبلی به محلول جدید اضافه نشود

برگرفته از کنترل کیفیت در آزمایشگاه های پزشکی، دکتر فریده رضی و همکاران